Aankondiging 10e Symposium Studiekring Normatieve Uitleg, 27 november 2025:
‘Causaliteit Anno 2025: omkeringsregels, toerekening naar redelijkheid en voorzienbaarheid, milieuschade, CSQN en 100 jaar Quantumtheorie’
Dit jaar heeft de quantum-mechanica het 100-jarige bestaan bereikt, het werd door Unesco tot Jubileumjaar uitgeroepen. De wereld van causaliteit is voorgoed ondersteboven gezet, en de quantumcomputer komt eraan. In de huidige computer vertegenwoordigen bits een waarde van óf 1, óf 0, maar qubits zijn een combinatie van 1 én 0, tegelijkertijd. In de atoomfysica is een vergelijkbare revolutie geweest met het karakter van fotonen en elementaire deeltjes zoals elektronen, die zowel als golf én als deeltje kunnen worden beschouwd. De oude Grieken hadden dat al redelijk goed gezien, zoals Niels Bohr later aangetoond heeft.
Juristen kunnen niet aan deze ontwikkeling voorbijgaan in hun denken over causaliteit. De regel van 'conditio-sine-qua-non': het rechtstreeks, onmiddellijk gevolg van de handeling wordt op ‘natuurwetenschappelijke’ grondslag aangenomen en tegenwoordig toegepast in de eerste fase van de twee-fasen leer. De natuurwetenschappen zijn echter niet meer de wereld van Von Buri, de grondlegger van csqn-verband, rond 1870. Ruim geleden, in 1946, werd al de aandacht gevraagd voor de moderne natuurwetenschappen met de quantum-mechanica, door Wolfsbergen in zijn klassieke boek De onrechtmatige daad, postuum uitgegeven door Meijers.
Tegenwoordig is de csqn weer terug-van-weggeweest, in de vorm van de eerste fase in de twee-fasen leer, zoals door Hartkamp verdedigd in zijn Asser-deel bewerking (en door Sieburgh gehandhaafd). De toerekening naar redelijkheid, door de Hoge Raad in 1970 aanvaard en in het NBW opgenomen in art. 6:98 BW werd toen naar de tweede fase verhuisd. Hetgeen dramatische gevolgen kan hebben, wanneer de eerste fase niet gehaald wordt. Het heeft ook verstrekkende gevolgen voor de dogmatiek, zoals bij het thema van vorig jaar aan de orde gekomen is: de kansschade-route staat alleen open wanneer aan het csqn-vereiste voldaan is, dixit de Hoge Raad.
Kortom, het Quantum Jaar vraagt om een herbezinning, en daarbij komen ook bekende vraagstukken aan bod over vaststelling van causaal verband, door een keur van sprekers:
- mr. J.W. Alt (Alt Kam Boer), ‘De omkeringsregel bij causaliteitsrisico, zoals bij werkgeversaansprakelijkheid’ (vgl. AV&S 2023-4)
- mr. D. van der Kooij (Houthoff), ‘Toerekening naar redelijkheid en de rol van voorzienbaarheid’
- Prof.mr. E.H. Brans (PRDF, RU Utrecht), ‘Causaliteit en klimaataansprakelijkheid. Welke maatstaf hanteert het EHRM op dit gebied, zoals in KlimaSeniorinnen?’
- Prof.mr. J.M. van Dunné (em. EUR), ‘Quantum-mechanica en causaliteit: gevolgen voor de csqn-test, zoals bij gebreken aan gebouwen (achterstallig onderhoud) en personen (slechte gezondheid). Het Groningen-dossier’
Datum: donderdag 27 november 2025, 13.00 - 17.00 u, Rotterdam
Deelname: opgave bij Yvonne Hitzert, Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. (geen kosten).
Informatie: www.studiekringnormatieveuitleg.nl